Versterken weidevogelgebied Medenertilsterpolder
In opdracht van de provincie Groningen versterkt Prolander het weidevogelgebied ‘de Medenertilsterpolder’ - tussen Ezinge, Feerwerd Hardeweer en Beswerd - tot een hoogwaardig weidevogellandschap. Hier wordt in afstemming met grondeigenaren, provincie Groningen, Het Groninger Landschap en boeren uit de omgeving zo'n 120 hectare ingericht en beheert als kwalitatief weidevogelgebied.
Aantrekkelijk landschap voor weidevogels
De Medenertilsterpolder is een oud agrarisch cultuurlandschap in het hart van Middag-Humsterland. Het gebied is ontstaan in de Middeleeuwen en sporen uit die tijd zijn nog altijd zichtbaar in het landschap. De kleine percelen, kromme sloten en de onregelmatige verkaveling, omlijnd door eeuwenoude dijken en landwegen, vormen de ingrediënten van een prachtig landschap dat zeer geschikt is voor weidevogels. Op dit moment broeden er al weidevogels in de polder waaronder de rode lijstsoort de grutto. Om de polder te versterken als weidevogelgebied is een aantal aanpassingen nodig. Zoals een meer vochtige bodem én meer en verschillende kruidenrijke graslanden in het gebied.
Gebied verbeteren voor weidevogel
Om dit te realiseren is een pilot opgezet van 3 jaar: van 2024 tot en met 2026, met 2023 als aanloopjaar. De pilot is een samenwerking tussen de stichting in oprichting Middag Humsterland (agrarische vertegenwoordiging), BoerenNatuur Groningen West (voorheen Collectief Groningen West), Het Groninger Landschap (HGL) en de provincie Groningen /Prolander. Daarnaast hebben we gesprekken gevoerd met direct omwonende boeren over het beheer en de maatregelen.
In deze pilot wordt het gebied tussen half februari en half juni natter gemaakt. Dit doen we door extra plasdraspompen te plaatsen en door de huidige stuw actief in te zetten. Zo houden we water vast in de bodem en in de watergangen én ontstaan plas-drassituaties: ideaal voor weidevogels en hun kuiken om naar voedsel te zoeken. Daarnaast kijken we in de loop van de pilot of er extra maatregelen nodig zijn om het gebied te vernatten. Dit gebeurt altijd in overleg met direct omwonende en de vier betrokken partijen.
Predatorenbeheer
Het herstel van weidevogelpopulaties kan verstoord worden door de invloed van natuurlijke vijanden en roofdieren (predatoren). Daarom proberen we het gebied onaantrekkelijk te maken voor predatoren. Dit doen we door het gebied natter te maken, hoge beplanting te verwijderen, schuilplaatsen weg te halen en de toegang tot het gebied zoveel mogelijk te belemmeren. Door ervaringen uit andere gebieden weten we dat deze maatregelen helaas vaak onvoldoende zijn om weidevogelpopulaties te herstellen. Daarom vindt er ook actief predatorenbeheer plaats, volgens de uitgangspunten van het provinciaal beleid. Zo worden vossen actief bestreden, omdat deze dieren in korte tijd veel schade kunnen aanrichten onder weidevogels. Daarnaast doen we onderzoek om te bepalen of er meer maatregelen nodig zijn. We voeren nestentellingen uit en volgen de weidevogelnesten met camera's. Op deze manier kunnen we achterhalen of de predatoren een belemmering voor de weidevogels zijn. De wildbeheereenheid (WBE) is een belangrijke partner in de uitvoering van het predatorenbeheer.
Start pilot
Op vrijdag 16 april is de pilot officieel gestart en zijn de uitgangspunten voor de pilot ondertekend door de betrokken partijen: Freek Nieuwenhuis van BoerenNatuur Groningen West, Marco Glastra van Het Groninger Landschap, Jan Kuipers van de stichting in oprichting Middag Humsterland en Johan Hamster van de provincie Groningen. Hierover zijn berichten verschenen in verschillende media:
Weidevogelbeheer
In de pilot wordt op de ongeveer 120 hectare twee type weidevogelbeheer toegepast: natuurbeheer en agrarisch natuurbeheer. Het natuurbeheer wordt toegepast op grond van Het Groninger Landschap. Het agrarisch natuurbeheer wordt voornamelijk toegepast op 60 hectare grond van de provincie.
Het beheer wordt in beide gevallen uitgevoerd door lokale boeren die gronden pachten. Bij beide type beheer houden zij rekening met broedgedrag en de rustperiode van vogels. Denk aan uitgesteld maaien, met lage hoeveelheid vee beweiden, het gebruik van aangepaste bemesting, gebieden als kruidenrijk kuikenland aan te wijzen of door plas-dras aan te leggen.
Weidevogelbeheer rondom het kerngebied
Lokale boeren kunnen kiezen om in het gebied rondom de Medenertilsterpolder ook aan agrarische natuurbeheer te doen. Dit wordt gecoördineerd door BoerenNatuur Groningen West en het agrarische natuurbeheer is op vrijwillige basis. Dit zorgt ervoor dat op zo'n 200 hectare aanvullende maatregelen worden genomen ter bescherming en stimulering van weidevogels.
Evaluatie pilot
Na drie pilotjaren wordt de aanpak geëvalueerd. Dan besluiten we op basis van de resultaten of we de pilotaanpak doorzetten, de pilot verlengen tot 2028 of terug gaan naar de oorspronkelijke plan (zie hiervoor de alinea Voortraject).
Voortraject
Van 2019 tot en begin 2023 liep in de Medenertilsterpolder een gebiedsproces om de polder in te richten en het natuurreservaat uit te breiden. Daarbij was het streven om in totaal 100 hectare als natuur in te richt en toegevoegd aan het Natuurnetwerk Nederland. Daarvoor zou het huidige natuurreservaat worden uitgebreid en heringericht, zodat er een geschikt leefgebied voor weidevogels zou ontstaan. Het gebiedsproces werd doorlopen met lokale agrariërs, BoerenNatuur Groningen West en Het Groninger Landschap (HGL) en getrokken door de Provincie en Prolander.
Op 27 januari 2023 is door de Provincie besloten om dit gebiedsproces te stoppen, omdat er in de agrarische omgeving veel zorgen waren over de inrichting en hierdoor weinig draagvlak was voor het inrichtingsplan en het proces. Daarmee vervielen ook de afspraken vanuit het gebiedsproces over grondoverdracht én is afgesproken dat de bestemmingsplanwijziging en uitbereiding van het Natuurnetwerk Nederland de komende pilotjaren niet wordt doorgezet. De doelstelling voor het weidevogelgebied blijft wel staan. In het voorgaande gebiedsproces waren diverse stappen gezet om tot het inrichtingsplan te komen:
- 2017-2018: De agrarische omgeving wordt geïnformeerd over het provinciale plan om de natuurkern uit te bereiden voor de weidevogel.
- 2019: De uitgangspunten van het gebiedsproces worden gedefinieerd. Dit gebeurt onder begeleiding van een onafhankelijk procesbegeleider en BoerenNatuur Groningen West en samen met omwonende agrariërs, Het Groninger Landschap en Provincie/Prolander. Ook leveren de agrariërs bij de provincie een 'boerenplan' aan voor het weidevogelgebied. Dit plan wordt grotendeels overgenomen in de uitgangspunten en in het inrichtingsplan.
- 2020: Na een inventarisatie onder lokale agrariërs, wordt een doorstart gemaakt met het project. Deze deelnemende agrariërs waren bereid om weidevogelnatuur te beheren en hadden interesse om natuurgronden te kopen of te pachten.
- 2021-2022: In 2021 zijn met de deelnemende agrariërs in keukentafelgesprekken en tijdens bijeenkomsten de beheerpakketten, grondverdeling en het voorlopig ontwerp besproken. In 2022 zijn deze onderdelen verwerkt in een concept-inrichtingsplan.
- 1 november 2022: Op een inloopbijeenkomst worden bewoners uit het omliggende gebied geïnformeerd over het inrichtingsplan en het proces. Hier zijn verschillende vragen gesteld over het ontwerp en de inrichting. Op basis van de gevoerde gesprekken zou het concept-inrichtingsplan worden aangescherpt.
- 27 januari 2023: Tijdens een bijeenkomst voor agrariërs uit de omgeving zegt gedeputeerde Johan Hamster dat het gebiedsproces stopt.
Rol van Prolander
De provincie Groningen is opdrachtgever. Prolander is uitvoerder en begeleid de samenwerking tussen de agrariërs uit de Medenertilsterpolder en stichting Het Groninger Landschap voor de inrichting van de polder. In samenwerking met BoerenNatuur Groningen West leggen zij een basis voor het beheer van het gebied. Daarnaast vindt er afstemming plaats met Tennet, Waterschap Noorderzijlvest en de gemeente Westerkwartier. Prolander is verder verantwoordelijk voor het project- en procesmanagement, communicatie, inbreng van specialistische kennis op het gebied van inrichting, grondverwerving en weidevogelnatuurbeheer.
Nieuwsbrief
Wilt u op de hoogte blijven van het laatste ontwikkelingen rondom de Medenertilsterpolder? Meld u dan hier aan voor onze digitale nieuwsbrief.
Meer informatie
Heeft u vragen? Neem dan contact op met Paul Kraesgenberg (links) via p.kraesgenberg@prolander.nl; 06-52401224 of met ErnstJan Cornelius (rechts) via e.cornelius@prolander.nl; 0592-365049.
